Konu özeti

  • I Bilim

    Bir birleriyle bağlantılı olguların nasıl oluştuğu bilgisini üreten sanat. 


    Bknz: Yıldırım(2010) "Bilimin Anlamı"; "Bilimi Niteleyen Özellikler"


    • II Sözde Bilim

      Sürekli evrilen bilimin geride bıraktığı bilgi, yöntem ve araç çöplüğü.


      Bknz: Yıldırım(2010) "Bilim ile Ortakduyu"


      • III Bilim ve Mantık

        Bilim ulaştığı sonuçların her türlü çelişkiden uzak, kendi içinde tutarlı olmasını ister. Birbiriyle çelişen iki önermeyi doğru kabul etmez.

        Bknz: Yıldırım(2010) "Mantıksal Düşünme", "Mantıksal Doğruluk"; "Dedüktif ve İndüktif Çıkarımlar"

      • IV Bilim ve Matematik

        "Bilim, evren denilen ve sürekli olarak incelememize açık duran bu yüce kitapta yazılıdır. Ne var ki, bu kitabı, yazıldığı dili ve alfabeyi bilmedikçe anlamaya olanak yoktur. Evren matematiğin dili ile yazılmıştır; harfleri üçgen, çember ve diğer geometri nesneleridir. Bunları bilmedikçe onun bir sözcüğünü bile anlayamayız. Matematiğin dilini bilmeyen için evren içinden çıkılmaz karanlık bir labirent gibidir."  Galileo (1564 – 1642)

        Bknz:  Yıldırım(2010) "Bilim ve Matematik", "Matematiksel Teori ve Yorumu","Matematiğin Bilim için Önemi" ; Hempel, C. G. "Geometri ve Empirik Bilim"; Cohen, M.R.- Nagel, E. "İspat Neyi Sağlar" ; Dyson, F.J. "Fiziksel Bilimlerde Matematik"


      • V Bilim ve Dil

        "İletişimsiz bilim, dilsiz iletişim olmaz."


        Bknz: Yıldırım(2010) "Dilin Yapısı ve İşlevi", "Kavram", "Tanımlama", 


      • VI Bilimsel Yöntem

        Bilimsel yöntem,  evreni anlama amacıyla olguları betimleme ve açıklamada bilimin izlediği eylemsel ve aynı zamanda düşünsel bir süreçtir. 

        Bütün bilim kolları için geçerli sayabileceğimiz ortak bir yöntem var mıdır? Yoksa her bilim kolu kendi özelliklerine uygun düşen farklı diyebileceğimiz bir yaklaşım mı sergilemektedir?


        Bknz: Yıldırım(2010) "Bilimsel Yöntemin Yapısı ve İşlevi", "Bilimsellik Ölçütü"; "Klasik Yorum", "Modern Yorum"; Popper, Karl R. "Bilim Felsefesi:Kişisel Bir Bildiri";  Reichenbach, H. "Doğrulama Mantığı: İndüksiyon";Bronowski, J. "Bilimsel Yöntemin Kaynağı"; Hanson, N.R. "Buluş Mantığı"; Northrop, F.S.C. "Bilimsel Düşünmede İlk Adım".


      • VII Gözlem ve Deney

        Bilim olgulara yalnızca gözlem ve deneyle  yaklaşır.


        Bknz: Yıldırım(2010) "Olgu Kavramı", "Gözlem", "Deney". 


      • VIII Ölçme

        "Üzerinde konuştuğumuz şeyi ölçebilir ve sayısal olarak ifade edebilirseniz, o şey hakkında bir şey biliyorsunuz demektir;  ama bunu yapamıyorsanız bilginiz hem yetersiz hem de istenilen nitelikte değildir;  bildiğinizi belki bilgi başlangıcı sayabiliriz;  fakat durum ne olursa olsun sizin düşünce düzeyinde bilimsel aşamaya ulaştığınız pek söylenemez."  Kelvin, Lord William Thomson (1824-1907)

        Bknz: Yıldırım(2010) "Ölçme:Önemi ve Anlamı", "Ölçek ve Ölçek Türleri", "Nominal Ölçek", "Ordinal Ölçek", "İnterval Ölçek", "Rasyo Ölçek", "Ölçmede Temel ve Türetilmiş Ayrımı", "Ölçme Güvenirliği".


      • IX Bilimsel Açıklama

        "Bir olguyu betimlemek için o olgunun dışına çıkmaya gerek yoktur olguyu oluş süreci içinde algılamak ve kaydetmek yeter. Oysa bir olguyu açıklamak için o olgunun dışında başka olgulara başvurmak gereği vardır. Bu ise iki olgu türü arasında ilişki kuran bir veya daha fazla genellemenin elimizde olmasına bağlıdır."

        Bknz:
        Yıldırım(2010) "Betimleme ve Açıklama","Açıklamanın Mantıksal Yapısı", "Ön-deyi".



      • X Bilimsel Yasa

        Sürekli doğrulanan genellemeler «bilimsel yasa» niteliği kazanır.

        Bknz: Yıldırım(2010) "Yasa Kavramı", "Bilimde Yasa Oluşturma ve Dile Getirme", "Bilimsel Yasaların İşlevi".

      • XI Sav Doğrulama

        Sav birtakım olguları açıklama gücünde görünen ve doğrudan sınanamayan bir önermedir.

        Bknz: Yıldırım(2010) "Hipotez kavramı",  "Hipotez Doğrulama".

      • XII Nedensellik

        "Bilimde olgular tek tek değil, birbirleriyle olan ilişkileri içinde incelenir. Kendi başına hiçbir olgu veya nesnenin bilimsel önemi yoktur. Bir olgunun bilim yönünden önemi başka bir olgu veya olgularla ilişkisinden ileri gelir. Bilim, ilk bakışta dağınık veya kopuk görünen olgular arasındaki ilişkileri izleme, bu ilişkileri dile getirip açıklama çabasıdır."

        Bknz: Yıldırım(2010) "Nedensellik Kavramı", "Nedensellik ilkesinin Bilimde Yeri", "Nedenselliğin olasılık yorumu", "Determinizmin Yıkılışı ve Belirsizlik İlkesi".

      • Bu konu

        XIII Bilimsel Kuramlar

        "Olgu, daha önce de belirtildiği üzere, doğrudan veya dolaylı ortak gözleme konu ve doğada yer alan bir oluştur. Teori ise, düşünme yetimizin bir ürünüdür; olguları açıklamak veya evreni hiç değilse bir yanı ile anlama için kurulur. Ancak, olguları içermeyen bilimsel bir teori olmadığı gibi, az çok teorinin bulaşmadığı hiçbir gözlem veya deney verisi de yoktur. Ne yalın bir olgudan, ne de olgulara ilişkin olmayan bir teoriden (formel mantık ve matematik dışında) söz edilebilir. «Varsayım» doğruluğu irdelenmeksizin kabul edilen, «hipotez» doğrulanmak üzere ele alınan iddialardır. Her ikisi de birer önerme ile dile getirilebilir. Oysa teori bir ölçüde de olsa doğrulanmış ama henüz tümü ile kesinleşmemiş bir sistemdir; çoğu kez bir tek önerme ile değil, birbiriyle ilişkili birçok önerme ile dile getirilebilir."

        Bknz: Yıldırım(2010) "Teorinin Mantıksal Yapısı", "Teori-Olgu İlişkisi", "Teorilerin Kapsam ve Sınırları", "Teori: Buluş mu? İcat mı?".

        • XIV Bilim Ahlakı

          "Bilgi, güçtür." Francis Bacon

          "… bilgelik (hikmet)’le birleşmeyen kudret tehlikelidir ve çağımız için gerekli olan şey de bilgiden çok bilgeliktir. Bilgelikle birleşirse bilimin sağladığı kudret tüm insanlığa büyük ölçüde refah ve mutluluk getirebilir; tek başına yalnız yıkıntıya yol açabilir" Bertrand Russel

          Bknz: Yıldırım(2010) "Bilime Tepki", "Bilim Adamlarının Sorumluluğu", "Bilim ve Hümanizm".